, kanggo nglantarake marang sawijining maksud utawa kekarepan marang wong sing diajak guneman. Basa uga dadi sarana kanggo nglairake panguneg-uneg kanthi cara nulis utawa maca. Mula anggone nggunaake basa kudu trep ora kena tumpang suh, kudu mangerteni marang sapa sing diajak guneman. Mula basa iku duweni unggah-ungguh. Dene unggah-ungguhing basa iku sabenere akeh banget nanging sing lumrah digunakake iku ana 4 yaiku:Basa iku minangka sarana kanggo komunikasi
1. Ngoko lugu
2. Ngoko alus
3. Karma lugu
4. Karma alus
1. Basa Ngoko Lugu
Wujude: Tembunge ngoko kabeh ora ana kramane.
Panganggone:
a. Menyang sapadha-padha kang wis kulina banget.
b. Menyang sing kaprenah enom.
c. Yen lagi ngunandika.
d. Tumrap bocah sing durung bisa guneman ganep.
a. Menyang sapadha-padha kang wis kulina banget.
b. Menyang sing kaprenah enom.
c. Yen lagi ngunandika.
d. Tumrap bocah sing durung bisa guneman ganep.
Tuladha:
- Kowe mengko sore sida ngampiri aku les?
- Dhik, yen arep ndelok pameran, aku mengko tulung ampirana ya!
- Kowe mengko sore sida ngampiri aku les?
- Dhik, yen arep ndelok pameran, aku mengko tulung ampirana ya!
2. Basa Ngoko Alus
Wujude: Tetembunge ngoko kacampuran karma inggil.
Panganggone:
a. Sedulur tuwa marang sedulur enom kang luwih dhuwur drajate.
b. Garwane priyayi marang sing kakung.
c. Priyayi marang priyayi yen wis ngoko-ngokonan.
Tuladha:
- Dhik, sliramu mengko nek kondur arep nitih apa? Apa kersa
takdherekake?
- Aku mau ngundhuh pelem akeh, Panjenengan apa kersa dakaturi?
- Yen kersa mengko dakaturi sejinah.
a. Sedulur tuwa marang sedulur enom kang luwih dhuwur drajate.
b. Garwane priyayi marang sing kakung.
c. Priyayi marang priyayi yen wis ngoko-ngokonan.
Tuladha:
- Dhik, sliramu mengko nek kondur arep nitih apa? Apa kersa
takdherekake?
- Aku mau ngundhuh pelem akeh, Panjenengan apa kersa dakaturi?
- Yen kersa mengko dakaturi sejinah.
3. Basa Krama Lugu
Wujude: Tembunge madya (ater-ater lan panambange karma)
Panganggone:
a. Kanggo marang kanca sing wis kulina, padha drajate lan ngajeni.
b. Garwane priyayi marang sing kakung.
c. Priyayi marang sedulure tuwa kang luwih cendhek drajade.
Tuladha:
- Sampeyan niku manawi kesah dhateng kantor napa taksih kiyat mbekta
sepedha motor mas?
- Napa ndika saking desa ngriki mawon to mas?
a. Kanggo marang kanca sing wis kulina, padha drajate lan ngajeni.
b. Garwane priyayi marang sing kakung.
c. Priyayi marang sedulure tuwa kang luwih cendhek drajade.
Tuladha:
- Sampeyan niku manawi kesah dhateng kantor napa taksih kiyat mbekta
sepedha motor mas?
- Napa ndika saking desa ngriki mawon to mas?
4. Basa Krama Alus
Wujude: Tetembungan krama (ater-ater lan panambang krama)
lan krama inggil (tumrap wong sing diajak guneman).
lan krama inggil (tumrap wong sing diajak guneman).
Panganggone:
a. Wong enom marang wong tuwa.
b. Batur marang bendarane.
c. Murid marang gurune.
d. Andhahan marang pimpinane.
e. Kanca karo kanca sing durung kulina.
Tuladha:
- Kula badhe matur dhateng ibu, bilih manawi saestu sowan dhateng
eyang, kula badhe tumut.
- Tindak-tandukipun kanca kula ingkang naminipun Edo punika lucu
sanget.
a. Wong enom marang wong tuwa.
b. Batur marang bendarane.
c. Murid marang gurune.
d. Andhahan marang pimpinane.
e. Kanca karo kanca sing durung kulina.
Tuladha:
- Kula badhe matur dhateng ibu, bilih manawi saestu sowan dhateng
eyang, kula badhe tumut.
- Tindak-tandukipun kanca kula ingkang naminipun Edo punika lucu
sanget.
