Pangrimbage Tembung Ngoko Dadi Tembung Krama

1. Vokal “A “ ing wanda wekasan dadi “I”

agama = agami jaga = jagi jawa = jawi
manawa = manawi muga = ugi swarga = swargi
tangga = tanggi tuna = tuni uga = ugi
upama = upami utama = utami warna = warni

Katrangan : Tembung “swarga “ dikramakake “swargi “ yen ateges “jenat”.
Tuladha : Swargi Dr Sutomo ageng sanget lelabetanipun dhateng nusa lan bangsa.

2. Vokal “U” ing wanda wekasan dadi “A” lan yen sangarepe wanda wekasan uga mawa vocal “U” , vocal iku dadi “E”

buruh = berah butuh = betah                           etung = etang
ingu = ingah                              kepung = kepang                      kukuh = kekah
lembut = lembat                        lemu = lema                              lungguh = lenggah
luput = lepat mungsuh = mengsah rembug = rembag
rusuh = resah suguh = segah                           surup = serap
tempuh = tempah                      wutuh = wetah                          wuwuh = wewah

Katrangan :Tembung “lenggah” lumrahe dianggep krama inggil, tembung “lungguh” ngoko, dene “linggih” Krama Ngoko.

3. Yen wanda wekasan mawa vocal “A” lan wanda burine mawa “U” , vocal “A” ing wanda wekasan ajeg “A” , vocal “U” ing sangarepe wanda wekasan dadi “I”.

bubrah = bibrah                        budhal = bidhal bukak = bikak
bungah = bingah                       kulak = kilak kurang =kirang
kuwat = kiyat                           lumrah = limrah mundhak = mindhak
murah = mirah                          rusak = risak susah = sisah

4. Ana tembung ngoko sing dikramakake sarana kaganti aksarane “O” sing dumunung ing wandane wekasan lan / utawa ing sangarepe wanda wekasan dadi “E”

anggo = angge angon = angen                          elor = eler
enggon = enggen                       enom = enem                            kongkon = kengken
kulon = kilen                             obah = ebah omah-omah = emah-emah
opah = epah owah = ewah                            takon = taken

5. Wanda wekasan “DA, DI, TA, TI, SA, utawa JI” dadi “OS”

aji = aos carita = cariyos dadi = dados
ganti = gantos                           gati = gatos                               jati = jatos
kadi = kados kuwasa = kuwaos                     ngati-ati = ngatos-atos
prada = praos rasa = raos rekasa = rekaos
supadi = supados                      wadi = wados                           waspada = waspaos
Pati = patos , panganggone : Seratanipun boten patos sae. Anggenipun tilem kepatos.
Pati = pejah, panganggone : toh pejah, raja pejah, pejah gesang.

6. Wanda wekasan “RU, REP, JU, YA, utawa YU” dadi “JENG”

arep = ajeng buru = bujeng                           guyu = gujeng
karep = kajeng kayu = kajeng                           laju = lajeng
maju = majeng                          pambarep = pambajeng            payu = pajeng
playu = plajeng                         R. Ayu = R Ajeng                     rahayu = rahajeng

7. Tembung ngoko sing wanda wekasan “ RA, RANG, RAM” dadi “WIS”.

antara = antawis anyang = awis                           arang = awis
karang = kawis katara = katawis                       larang = awis
mataram = matawis                   prakara = prakawis                  watara = watawis

8. Tembung ngoko sing nduweni wanda wekasan “WUH, BU, BUH, BUNG” diganti “BET utawa WET”